Baroklinowość

Schemat przedstawiający atmosferę baroklinową przy powierzchni ziemi (wg Ahrensa za Kożuchowskim, 2009, zmienione).

Baroklinowość – to stan w atmosferze, kiedy to gęstość powietrza wyraża funkcja ciśnienia, temperatury powietrza oraz wilgotności. Wówczas izotermy przecinają się z izobarami. Wiatr w wyższych partiach atmosfery wieje równolegle do izobar i przecina izotermy pod różnym kątem, w związku z tym pojawiają się obszary gdzie występuje adwekcja chłodu i ciepła. Dlatego powietrze napływające na dany teren ma inną temperaturę, niż powietrza wypierane z tego terenu. Pojawienie się zafalowania w atmosferze barotropowej powoduje utworzenie się baroklinowości. W zachodniej części tejże fali występuje adwekcja chłodnego powietrza, a we wschodniej części – adwekcję ciepłego powietrza. Chłodne powietrze jest cięższe niż ciepłe, dlatego w miejscu adwekcji chłodu pojawia się wielkoskalowe osiadanie powietrza, a w miejscu adwekcji ciepła występuje wielkoskalowe wznoszenie powietrza (ruchy wstępujące). Na obszarach osiadania powietrza następuje wzrost ciśnienia, co może doprowadzić do uformowania się wyżu atmosferycznego w dolnej troposferze. Odwrotnie jest przy wznoszeniu powietrza, gdzie następuje spadek ciśnienia i w dolnej troposferze może pojawić się niż. Równowaga termiczna atmosfery w rejonie ruchów wstępujących powietrza zmienia się na chwiejną (niestabilność baroklinowa), co przyczynia się do zapoczątkowania cyklogenezy i powstania układu niżowego.