Specjalnie dla Państwa przygotowaliśmy słownik pojęć związanych ze zjawiskami burzowymi (i nie tylko). Publikacja przeznaczona jest dla każdej osoby, która interesuje się niebezpieczną pogodą i jest zainteresowana tym, w jaki sposób powstają groźne zjawiska burzowe. W wielu hasłach znajdują się grafiki obrazujące omawiane zagadnienie. Słownik ma przede wszystkim na celu wzbogacić wiedzę z zakresu prognozowania i obserwacji niebezpiecznych burz, a także ma stanowić pomoc dla każdego obserwatora i łowcy tych zjawisk. Opis haseł zawiera tylko najbardziej istotne informacje o danym zagadnieniu. W celu zdobycia większej ilości wiedzy o danym zagadnieniu radzimy skorzystać z opracowań i artykułów naukowych dostępnych w internecie. Szczególnie polecamy artykuły dostępne na naszej stronie, a także na stronach Storm Prediction Center oraz na stronie ESTOFEX.
Zbiór haseł prezentowany w niniejszym słowniku został opracowany głównie na podstawie siłownika dla łowców i obserwatorów burz opracowanego przez Służbę Meteorologiczną Stanów Zjednoczonych (NWS NOAA). Część grafik prezentowanych w poszczególnych hasłach została pobrana z serwisów internetowych NOAA i należy do domeny publicznej, co umożliwia ich dowolny użytek. Również grafiki pochodzące z serwisu internetowego ESTOFEX są objęte licencją Creative Commons (CC-BY), która umożliwia ich użytkowanie w dowolnym celu pod warunkiem podania źródła i autora grafiki. Prosimy jednak o respektowanie praw autorskich do wielu innych grafik, które znajdą Państwo w naszym słowniku.
Słownik będzie z upływem czasu rozwijany i ulepszany. Czekamy na propozycje nowych grafik oraz haseł. Wszelkie uwagi prosimy kierować na nasz e-mail: kontakt (at) lowcyburz.pl. Życzymy miłej lektury!
Artur Surowiecki – autor
Szymon Walczakiewicz – korekta słownika
A
Absolutnie stabilna masa powietrza
Absolutnie niestabilna masa powietrza
Adwekcja ciepłego powietrza
Adwekcja powietrza
Adwekcja wilgoci (ang. moisture advection)
Adwekcja wirowości cyklonalnej
Adwekcja wirowości antycyklonalnej
Altocumulus (Ac)
Altocumulus Castelanus (accas lub Ac cas)
Anvil Crawler
Arcus (lub Cb arc)
Atmosferyczna warstwa graniczna (ang. atmospheric boundary layer)
B
Backbuilding Thunderstorms
Backing winds
Baroklinowość
Barotropowość
Bow Echo
Burza cykliczna
Burza pulsacyjna (ang. pulse thunderstorm)
Burza wielokomórkowa (ang. multicell)
Burze suchej linii
Burze wewnątrzmasowe
BWER (Bounded Weak Echo Region)
C
CAPE (Convective Available Potential Energy)
Chmura odłamków (debris cloud)
Chmura stropowa (ang. wall cloud)
Chmura szelfowa (ang. Shelf Cloud)
CIN (Convective Inhibition)
Cirrus (Ci)
Clear Slot
Cloud Tags
Collar cloud
Comma echo
Core Punch (slang)
Cumulonimbus, Cb
Cumulus
Cyklogeneza
Cykloliza
Cyrkulacja cyklonalna
Cyrkulacja południkowa
Cyrkulacja strefowa (ang. zonal circulation)
D
dBZ
Derecho
Diabełek pyłowy (ang. dust devil)
Diagram termodynamiczny
Differential Motion (mechanizm różnicowy)
Długa fala (ang. Longwave trough)
Downburst
Downstream
Dry Microburst
Dry Punch (slang.)
Dynamika
Dywergencja
E
Echo Top
ECMWF
Elevated Mixed Layer (EML)
Energy Helicity Index (EHI)
Enhanced V
Entrance Region
Equilibrium Level (EL)
ESSL
EURAD
Exit region
F
Fala (zatoka) negatywnie odchylona (ang. Negative Tilt Trough)
Fala (zatoka) pozytywnie odchylona (ang. Positive-tilt trough)
Feeder bands
Flanking line
Forward Flank Downward (FFD)
Fractus
Front atmosferyczny
G
Głęboka, wilgotna konwekcja (DMC – pełna nazwa skrótu)
Gradient pionowy (ang. lapse rate)
Ground Clutter
Grunge (slang.)
Grzbiet
Gust front
Gustnado
Gwałtowna burza (ang. severe thunderstorm)
H
HIRLAM (High Resolution Limited Area Model)
Hodograf
Hook Echo
I
IMGW
Inflow bands
Inflow jets
Insolacja (nasłonecznienie)
Inwersja hamująca rozwój konwekcji (Cap)
Inwersja temperatury w atmosferze
Wznoszenie izentropowe
Izobara
Izodrosoterma
Izohieta
Izolinia
Izotacha
Izoterma
Izotermia
J
Jet Max
Jet Streak
Jet Stream (Prąd strumieniowy)
Jęzor (obszar) zimnego powietrza (Cool Pool)
K
Kierunkowy uskok wiatru w pionie (ang. directonal shear)
Knuckless (slang.)
Komórka konwekcyjna
Konwekcja
Konwekcja uniesiona (uniesiony tryb konwekcji)
Konwergencja
Kowadło (chmury burzowej), Cb incus
Kowadło typu Back-Sheared
Kowadło typu rollover (rollover anvil)
Krótka fala górna (ang. short wave)
L
Lej (komin) kondensacyjny, Funnel cloud (FC)
LEWP (Line Echo Wave Pattern)
LI (Lifted index)
Linia szkwału (ang. squall line)
Loaded gun sounding („Załadowany karabin”)
Low Level Jet (w skrócie LLJ)
M
Mammatus
MCC (ang. Mesoscale Convective Complex)
MCS (ang. Mesoscale Convective System, pol. mezoskalowy układ konwekcyjny)
Medium Range
Mezocyklon Zokludowany
Mezoskala
Mezoskalowy układ niżowy
Mezoskalowy układ wyżowy
Microburst
Morning Glory
Multi-Vortex Tornado, (pol. tornado wielowirowe)
Mushroom (grzyb)
N
NCEP
Niedźwiedzia klatka (slang, ang. Bear’s Cage)
Niestabilność
Niż odcięty
NOAA
Nowcasting
NSSL
NWP (Numerical Weather Prediction)
NWS
O
Odbiciowość (ang. reflectivity)
Odchylona burza lub odchylony prąd wstępujący (z and. Tilted storm).
Ogon bobra (slang, ang. Beaver’s Tail)
Orografia terenu
Orograficzne unoszenie
Osierocone kowadło (ang. orphan anvil)
Outflow Boundary
Overhang
Overshooting Top (lub Penetrating Top)
P
Pendant Echo
Podstawa prądu wstępującego
POLRAD
Popcorn convection
Powierzchnia izentropowa
PPINE – Plan Position Indicates No Echoes
Prąd wstępujący (ang. updraft)
Prąd zstępujący (ang. downdraft)
Prędkość radialna
Prognoza zjawisk konwekcyjnych(Convective Outlook)
Prolfiler
Przypowierzchniowy tryb konwekcji (ang. Surface-based convection)
Przypowierzchniowa warstwa graniczna
Pseudofront chłodny
Pseudofront ciepły
Q
QLCS
R
Radar dopplerowski
Radiosondaż (pionowy sondaż troposfery)
Rain Foot (slang.)
Rain-free Base (pol. podstawa wolna od opadów)
Rear Flank Downward
Rodzina tornad (ang. tornado family)
Roll Cloud
Rope Cloud
Rope tornado
RUC (Rapid Update Cycle)
S
Scud cloud
Skala burzy
Skala Fujity (Skala F)
Skala synoptyczna
Skłębione kowadło (Cumuliform)
Skrętność wiatru
Specjalne formy towarzyszące rozległym systemom chmurowym (np. komórce burzowej)
Spin-up
Splitting Storm
Staccato Lightning
Storm Relative Helicity
Storm-relative
Stratocumulus (Sc)
Stratus (St)
Sub-synoptic Low
Sucha adiabata
Sucha linia (ang. dry line)
Superkomórka
Superkomórka lewoskrętna (left mover)
Superkomórka typu LP (Low Precipitation Supercell)
Superkomórka prawoskrętna (ang. right mover supercell)
Superkomórka wysokoopadowa (HP) (ang. HP Supercell)
SWEAT Index – Severe Weather ThrEAT Index
System (układ) górny (ang. Upper Level System)
T
Tail cloud
Temperatura potencjalna
Temperatura punktu rosy, punkt rosy
Termodynamika
Theta-e (temperatura ekwiwalentno-potencjalna)
Tornadic Vortex Signature (TVS)
Total-Totals Index
Towering Cumulus lub Cumulus congestus (Cu con)
Training storms
Trąba lądowa (ang. land spout)
Trąba powietrzna lub tornado
Trąba wodna (ang. waterspout)
Triple point
Tropopauza
Troposfera
Turkey Tower
U
UKMO
UMPL (Unified Model for Poland)
Upstream
Upward Vertical Motion (UVM)
Uskok lub ścinanie wiatru (ang. shear)
Uskok prędkościowy lub ścinanie prędkościowe (ang. speed shear)
V
V Notch
Veering winds (również veering hodographs)
Virga
Volume Scan
Vort Max (vorticity maximum)
W
Warstwowy (ang. stratiform)
Wedge Tornado
WER (Weak Echo Region)
Wet microburst
Wiatr prostoliniowy (ang. straight-line wind)
Wiatry sterujące (ang. steering winds)
Wilgotna konwergencja (ang. Moisture Convergence)
Wilgotność
Wilgotność względna (ang. relative humidity)
Wir ssący (ang. suction vortex)
Wirowość (ang. vorticity)
Wrapping gust front
Wybrzuszenie na suchej linii
Wyładowanie CG
Wyładowanie doziemne dodatnie (CG+)
Wyładowanie typu CA
Wyładowanie typu CC
Z
Zatoka
Ż
Żłobkowania (ang. striations)
