Europejskie Laboratorium ds. Gwałtownych Burz (ESSL) opublikowało roczne statystyki przedstawiające liczbę raportów o gradzie zgłoszonych w 2023 r. do Europejskiej Bazy Danych o Gwałtownych Zjawiskach Atmosferycznych (ESWD) w porównaniu do lat ubiegłych. Pod koniec stycznia, ta sama organizacja opublikowała szczegółowe podsumowanie sezonu gradowego w Europie.
Grad jest jednym z najbardziej niszczycielskich zjawisk meteorologicznych. Bryły lodu o stożkowym, kulistym lub elipsoidalnym kształcie, potrafią dziurawić dachy, wybijać szyby w oknach i samochodach, wgniatać karoserię czy pustoszyć uprawy rolnicze. Jeśli nie znajdziemy schronienia przed opadem szczególnie dużego gradu, może on nas zranić, a nawet w skrajnych przypadkach zabić. W Polsce, jak i również w innych regionach Europy, największe gradziny wiążą się z oddziaływaniem superkomórek burzowych.
W ubiegłym roku, zgłoszono łącznie 9823 raportów gradowych. Aż 1936 z nich stanowiły opady bardzo dużego gradu (o długości 5 cm i większego) a 92 z nich – opady gigantycznego gradu (powyżej 10 cm).
Największy grad w sezonie spadł 24 lipca 2023 r. w Azzano Decimo (Włochy) i jest to jednocześnie nowy rekord Europy. Oszacowana długość gradziny wyniosła aż 19 cm! Jest to zaledwie o 1 cm mniej niż największa znana udokumentowana gradzina z 23 lipca 2010 r. z Vivian (Południowa Dakota, USA). W samych Włoszech, unikalnych miejscowości lub dzielnic w których spadł grad o długości równej lub przekraczającej 10 cm było aż 67.
Poniżej załączamy oświadczenie ESSL dotyczące upadku największej znanej gradziny w Europie. Warto dodać, że poprzedni rekord ustanowiony również we Włoszech (16 cm) utrzymał się zaledwie 5 dni!
Grad o znacznej długości spadł również w Słowenii (13,8 cm), Bułgarii (13 cm), Chorwacji (13 cm), Francji (11 cm), Hiszpanii (11 cm), Bośni (11 cm), w Niemczech (10 cm) i w Rosji (10 cm). W ubiegłym roku, opady dużego gradu na obszarze Europy zraniły co najmniej 328 osoby.
W Polsce, łącznie zgłoszono 321 raporty do bazy ESWD, co stanowi ok. 3,27% wszystkich raportów gradowych z 2023 r. dostępnych obecnie w bazie.
48 raportów to opady bardzo dużego gradu, o średnicy równej lub przekraczającej 5 cm. Największa gradzina spadła w miejscowości Sękowa k. Gorlic (woj. małopolskie), a jej średnica wyniosła 9,5 cm. Poniższe zdjęcie otrzymaliśmy od naszego obserwatora, w komentarzu pod jednym z naszych wpisów.
Najbardziej gradowym miesiącem w ubiegłym roku był sierpień. Do bazy ESWD zgłoszono z tego miesiąca aż 258 raportów gradowych, w tym 192 w trzeciej dekadzie sierpnia. 22 sierpnia zgłoszono 46 raportów gradowych, 26 raportów. 41 raportów, a 29 sierpnia 93 raporty gradowe, i to był dzień w którym zgłoszono najwięcej raportów gradowych w ubiegłym roku. Znaczna część zgłoszonych raportów oparta była o doniesienia i materiały wysłane przez naszych obserwatorów za pośrednictwem naszych mediów społecznościowych. Serdecznie za nie dziękujemy!
Warto dodać, że w czerwcu i w lipcu było relatywnie spokojnie w Polsce pod względem gradobić. W czerwcu zgłoszono łącznie 33 raporty, a w lipcu 21. Trzeba jednak pamiętać, że szczególnie lipiec 2023 r. był miesiącem, gdy na południu Europy padały rekordy zarówno w ilości jak i wielkości gradu. Tak więc gdy u nas panował spokój, południe Europy zmagało się z wręcz niespotykanymi wcześniej gradobiciami.
Warto tutaj wspomnieć np. o superkomórce burzowej z 13 lipca 2023 r., która pokonała dystans ok. 686 km przechodząc w ciągu nieco ponad 9 godzin przez Słowenię, Chorwację, Węgry, Serbię i Rumunię. Największy grad, który został znaleziony na jej trasie, miał długość dochodzącą do 13,8 cm.
Większość z nas jednak pamięta dzień 24 czerwca 2021 r., kiedy to w Polsce w wyniku masowego rozwoju superkomórek burzowych pojawiły się liczne gradobicia, a w Czechach silna trąba powietrzna o oszacowanej intensywności IF4 (320-430 km/h). Dzięki zgłoszeniom obserwatorów (w tym za pośrednictwem naszych mediów społecznościowych), zebraliśmy aż 615 raportów o wystąpienia gradu z Polski z tego dnia, co do tej pory stanowi rekord z pojedynczego kraju w danym dniu w ESWD. Największą gradzinę sfotografowano wtedy w Tomaszowie Mazowieckim, a jej średnica osiągnęła aż 14 centymetrów, co stanowi znany obecnie rekord Polski.
Według ostatnich przeprowadzonych badań naukowych (Battaglioli et al., 2023) na ogół obserwuje się trend wzrostowy liczby gradobić w Europie. Najsilniejszy trend wzrostowy mamy w północnych Włoszech, a także w południowej Francji i na Bałkanach. W Polsce trend wzrostowy jest również obserwowany, jednak nie jest on aż tak znaczny w porównaniu do innych krajów Europy.
Szczegółowe opracowanie dotyczące gradów w 2023 r. w Europie dostępne jest w poniższym odnośniku. Zaznaczamy, że łączna liczba raportów jest tutaj nieco niższa, gdyż pomiędzy publikacją tego opracowania a pierwszej grafiki z wpisu zgłoszone zostały zaległe raporty gradowe. Liczba raportów w przyszłości z tego roku może jeszcze ulec nieznacznym zmianom w miarę pozyskiwania nowych informacji.
