Zasady bezpieczeństwa podczas burz

Fot. A. Surowiecki

Ponieważ nieuchronnie zbliża się nowy sezon burzowy, chcielibyśmy Państwu zaprezentować zbiór ogólnych  zasad bezpieczeństwa podczas zjawisk burzowych. Szczególny nacisk został położony na wyładowania atmosferyczne, gdyż zazwyczaj one co roku przynoszą największą liczbę ofiar burz. Trzeba też jednak pamiętać o pozostałych niebezpieczeństwach, które są związane z burzami – silnym wietrze, ulewnym deszczu, trąbach powietrznych, gradzie. Oprócz poniższych zasad, pod treścią artykułu zamieszczamy linki do bardziej obszernych materiałów w formacie pdf (i nie tylko) dotyczących bezpieczeństwa podczas występowania konkretnych zagrożeń spowodowanych przez burze i pozostałe groźne zjawiska atmosferyczne. Do artykułu z upływem czasu będą dodawane kolejne materiały. 

Oto zasady, o których powinieneś wiedzieć podczas występowania burz:

1. W czasie burzy przebywanie na zewnątrz zawsze wiąże się z ryzykiem porażenia piorunem. Pamiętaj, że nie możesz być najwyższym punktem w swojej okolicy, gdyż wyładowania atm. zazwyczaj szukają najkrótszej drogi między chmurą a ziemią.
2. Nigdy nie szukaj schronienia pod drzewami, masztami, latarniami,  słupami linii energetycznych i wolno stojącymi wieżami – są one wysokie i przez to ściągają pioruny. Dodatkowo stanie pod drzewem podczas burzy naraża ciebie na śmiertelne niebezpieczeństwo uderzenia i przygniecenia spadającymi konarami, gdy zerwie się porywisty wiatr.
3. 

   Giewont – jeden z najbardziej niebezpiecznych szczytów górskich w Tatrach podczas burzy (fot. A. Surowiecki)

   Podczas burzy unikaj wzniesień i szczytów górskich. Góry są wysokie, dodatkowo w wyższych partiach pozbawione są lasów i zabudowań. Pioruny najczęściej uderzają w najwyższe punkty w okolicy, w tym w szczyty górskie. Jeśli widzisz nadciągającą burzę, staraj się jak najszybciej schodzić w dół. Nie szukaj po drodze schronienia pod mokrymi skałami. Jeśli niedaleko jest schronisko górskie, udaj się do niego jak najszybciej i przeczekaj tam groźną pogodę.

4. Jeśli burza zaskoczy Ciebie na otwartej przestrzeni (polu, dużej łące), kucnij, jednocześnie maksymalnie zbliżając stopy do siebie. Jeśli piorun trafi w niedalekiej odległości, zniwelujemy wtedy skutek oddziaływania napięcia krokowego. Bieganie podczas burzy nie jest zalecane z tego powodu, że czynność ta wymaga stawiania dużych kroków, co powiększa napięcie krokowe w razie bardzo bliskiego uderzenia pioruna. Nie trzymaj się też innych osób – w razie bardzo bliskiego uderzenia pioruna możesz zginąć razem z nimi. Jeśli jesteś z grupą osób, koniecznie oddalcie się od siebie. Manewr ten w przypadku bardzo bliskiego uderzenia pioruna znacząco zmniejszy prawdopodobieństwo utraty życia lub zdrowia przez większą część Waszej grupy.
5. Bezpiecznym miejscem podczas burzy jest samochód lub samolot. Upraszczając, metalowa obudowa samolotu czy samochodu tworzy tak zwaną klatkę Faradaya. Dzięki temu prąd elektryczny przemieszcza się tylko po zewnętrznej stronie przewodnika, a pole elektryczne nie przenika do wnętrza pojazdu.
6. Podczas burzy najbezpieczniejsze są budynki wyposażone w instalację odgromową. Piorunochrony są wykonane z materiałów świetnie przewodzących prąd. Piorun po uderzeniu w budynek szuka najłatwiejszej drogi do ziemi. Instalacja odgromowa przez swoje właściwości bezpieczne sprowadza prąd z wyładowania atm. do gruntu.
7. Nie rozmawiaj przez telefon stacjonarny i nie korzystaj z urządzeń elektrycznych podłączonych kablem do instalacji. Piorun może uderzyć w linię energetyczną lub telekomunikacyjną i przemieszczać się nią aż do odbiorników (np. słuchawki telefonu). Na czas burzy część cenniejszych urządzeń elektrycznych lepiej odpiąć od instalacji, gdyż impuls elektryczny z wyładowania atm. może je zniszczyć. Pamiętaj jednak, że korzystanie w czasie burzy z urządzeń bezprzewodowych (np. telefon komórkowy, laptop nie podłączony przewodami do instalacji elektrycznej i telekomunikacyjnej) jest bezpieczne.
8. Gdy słyszysz grzmoty, przerwij wykonywanie prac polowych, nie czekaj, aż zacznie padać. Piorun może uderzyć jeszcze przed strefą opadu. Odłóż wszelkie metalowe narzędzia i poszukaj bezpiecznego schronienia. Również nagłe wystąpienie silnego opadu deszczu z grubymi kroplami lub opadu gradu jest zdarzeniem mogącym bezpośrednio poprzedzać wystąpienie wyładowań atmosferycznych i nie może zostać ono przez nas zlekceważone.
9. Gdy widzisz zbliżającą się burzę, jak najszybciej skończ prace na wysokościach (dachy,drzewa). Przebywanie na dachu w trakcie burzy stanowi dla ciebie duże zagrożenie.
10. 

    Fot. T. Machowski

    Podczas burzy nie przebywaj w jeziorze, w morzu lub w rzece. Substancje chemiczne zawarte w nieprzefiltrowanej wodzie powodują przewodzenie prądu. Jeśli piorun uderzy w taflę jeziora, morza czy w rzekę, istnieje spore ryzyko porażenia.

11. Nie żegluj, gdy widzisz, że burza się zbliża. Podczas burz nad akwenami wodnymi istnieje spora szansa na pojawienie się wiatru szkwałowego. Jeśli widzisz burzę, staraj się jak najszybciej dopłynąć do przystani.
12. Gdy prognozowane jest wystąpienie burzy, nie parkuj samochodu pod drzewami. W razie pojawienia się silnego wiatru konary lub całe drzewo może zniszczyć twoje auto.
13. Jeśli na wolnej przestrzeni dopadnie cię gradobicie, a wokół nie będzie żadnego bezpiecznego schronienia, skul się i zasłoń głowę rękoma.
14. Zanim wyjdziesz na dłuższy spacer bądź wyjedziesz na wycieczkę, sprawdzaj prognozy burzowe i ostrzeżenia dostępne na naszej stronie. Możesz to sprawdzać także przez telefon. Przed dłuższą wyprawą w góry obserwuj na bieżąco portal PŁB i zobacz czy w miejscu, do którego się wybierasz, nie przewiduje się wystąpienia burzy.

Więcej o bezpieczeństwie w czasie groźnych zjawisk pogodowych:

• Zbiór informacji o bezpieczeństwie podczas występowania wyładowań atmosferycznych