W niniejszym artykule podsumowany zostanie stan dotychczasowej wiedzy na temat zjawiska, które spowodowało szkody na terenie Chorzowa i Siemianowic Śląskich. Omówiony zostanie zarówno przebieg zjawiska, jak i szkody przez nie spowodowane. Szlak zniszczeń został dokładnie opisany dzięki trzem wyjazdom terenowym autora poniższego artykułu i członka naszego Stowarzyszenia, Wojciecha Pilorza.
Okolice ulicy Siemianowickiej w Chorzowie po przejściu trąby powietrznej.
W niedzielę, w godzinach południowych nad obszar Konurbacji Katowickiej powoli zaczęły nasuwać się chmury związane z chłodnym frontem atmosferycznym. Początkowo przez miasta konurbacji przemieściło się kilka komórek konwekcyjnych z przelotnym deszczem. Ich przejście spowodowało niemal zrównanie się temperatury punktu rosy z temperaturą powietrza (o godz. 13:00 CEST temperatura na stacji w Pyrzowicach wynosiła 20°C, przy punkcie rosy 18°C). Wyraźnie odczuwalna była parność. Tego rodzaju warunki spowodowały wyraźne obniżenie się poziomu kondensacji oraz znaczne przyspieszenie prądu wstępującego w dolnej troposferze.
Dane ze stacji synoptycznych pół godziny przed wystąpieniem trąby powietrznej (źródło: ESTOFEX)
Około godziny 12:00 CEST nad Ostrawą w Czechach zaczęła się tworzyć komórka burzowa, która przesunęła się nad Rybnickim Okręgiem Węglowym (ROW) by nadejść w końcu nad obszar Konurbacji Katowickiej.
Maksymalna odbiciowość w pionie (CMAX) z godz. 12:00 CEST, przed uformowaniem się trąby powietrznej (źródło: IMGW-PIB)
Maksymalna odbiciowość w pionie (CMAX) z godz 13:00 CEST, przed uformowaniem się trąby powietrznej (źródło: IMGW-PIB)
Maksymalna odbiciowość w pionie (CMAX) z godz. 13:30 CEST, przed uformowaniem się trąby powietrznej (źródło: IMGW-PIB)
Już od rejonu ROWu burza ta przybierała postać linii i w takiej postaci nadeszła nad Chorzów. Dokładnie w momencie przechodzenia tej formacji między Chorzowem a Siemianowicami Śląskimi nastąpiło wyraźne wybrzuszenie się owej linii. Następnie jej prawa część nieco zwolniła i wykształciły się w jej obrębie dwa niezbyt wyraźne obszary słabszego echa, dzieląc linię na 3 części. Około 14:45, na wschód od Częstochowy omawiana formacja zanikła.
Maksymalna odbiciowość w pionie (CMAX) z godz. 14:00 CEST, po wystąpieniu trąby powietrznej (źródło: IMGW-PIB)
Maksymalna odbiciowość w pionie (CMAX) z godz. 14:10 CEST, po wystąpieniu trąby powietrznej (źródło: IMGW-PIB)
Maksymalna odbiciowość w pionie (CMAX) z godz. 14:20 CEST, po wystąpieniu trąby powietrznej (źródło: IMGW-PIB)
Maksymalna odbiciowość w pionie (CMAX) z godz. 14:30 CEST, po wystąpieniu trąby powietrznej (źródło: IMGW-PIB)
Przebieg maksymalnej odbiciowości w pionie (CMAX) z godz. 14:40 CEST po wystąpieniu trąby powietrznej (źródło: IMGW-PIB)
Nie jest możliwe, aby trąba z Chorzowa i Siemianowic wystąpiła w obrębie domniemanej główki sygnatury bow echo, gdyż ta przechodziła kilkanaście kilometrów na północ od obszaru wystąpienia szkód. Możliwą wersją jest pojawienie się wysokoopadowej superkomórki burzowej z mezocyklonem obecnym na jej czele, poprzedzającym nadejście strefy opadów. Nawalne opady spowodowały lokalne zalania na terenie konurbacji. Taką wersję zdaje się sugerować nagranie z przebiegu trąby:
https:// www.youtube.com/watch?v=vZL8CqOAKmA
Widać na nim, że trąba przemieszczająca się nad centrum Chorzowa została zakryta przez nasuwającą się strefę silnego opadu. Sama trąba występowała między godziną 13:30 a 13:35 CEST, zakładając jej przemieszczanie się tuż przed strukturą liniową widoczną na obrazach radarowych.
Początek szlaku zniszczeń jest bardzo wyraźny. Rozpoczyna się on na Placu Kopernika w Chorzowie i w sąsiadujących uliczkach. W tym miejscu trąba miała prawdopodobnie największą siłę (do ok. 130 km/h) – kategoria T2 w skali Torro. Na ul. Zjednoczenia niemal wszystkie drzewa w pasie drogowym zostały przewrócone. Wszystkie leżały w kierunku przeciwnym do kierunku przemieszczania się trąby. W rejonie samego Pl. Kopernika panował chaos jeśli chodzi o kierunki upadu pni. Możliwe, że w rejonie Pl. Kopernika trąba powietrzna zasysając powietrze stworzyła efekt tunelu w obrębie ulic dochodzących do tegoż placu. Ten rejon pozostawał wyłączony z ruchu powyżej 24 godzin.
Chorzów, Plac Kopernika
Chorzów, Plac Kopernika
Chorzów, Plac Kopernika
Chorzów, Plac Kopernika
Chorzów, Plac Kopernika
Chorzów, Plac Kopernika
Chorzów, ul. Zjednoczenia
Chorzów, ul. Zjednoczenia
Dokumentację z tego rejonu przeprowadzili również członkowie współpracującej z nami grupy Łowcy Burz Południe:
https://www.facebook.com/LowcyBurzPoludnie/posts/279920525711719
Należy zaznaczyć, że na ul. Powstańców (ulica odległa od Pl. Kopernika o 120 metrów w kierunku z którego nasunęła się burza) nie były widoczne żadne ślady obecności trąby, włączając w to liście i drobne gałązki. Podobnie było na innych ulicach leżących w kierunku z którego nasuwała się burza. Sporo gałęzi leżało na ul. Chopina, Krasickiego, Bankowej, Kilińskiego, Pl. Matejki, Starego Zdroju i Krzywej. Wierzchołki drzew, które nie zostały przewrócone zostały silnie poszarpane. Miejscami na jezdni leżały jeszcze wyrwane z donic pelargonie. Na Pl. Kopernika zauważono powyginane anteny satelitarne na najwyższej kondygnacji, zaś z budynku pobliskiego szpitala częściowo zerwane zostało pokrycie dachu. Znajdujący się w środku wspomnianego obszaru kościół Św. Antoniego prawdopodobnie nie został uszkodzony. Następnie trąba przekroczyła drogę krajową nr 79 i spowodowała nieco mniejsze szkody w rejonie ul. Kaszubskiej, Lwowskiej, Gajowej, Pogodnej, Konopnickiej, Lwowskiej i Kościuszki, w tym w rejonie sklepu Lidl, gdzie kubły na śmieci zostały przemieszczone o kilkadziesiąt metrów.
Chorzów, ul. Gajowa
Chorzów, ul. Kaszubska
Chorzów, ul. Konopnickiej
Chorzów, ul. Konopnickiej
Chorzów, ul. Konopnickiej
Opuszczając Chorzów, trąba wyrządziła szkody w ogrodach działkowych przy ul. Siemianowickiej. Ulica ta była chwilowo zablokowana. Tu z kolei dominował kierunek upadu pni zgodny z kierunkiem przemieszczania się burzy, jednak na tyłach ogrodów działkowych pnie ułożone były chaotycznie. Z jednej z działek na nasyp drogi przemieszczona została składana, lekka kanapa. Przebiegająca w tym miejscu wzdłuż szlaku trąby linia 110 kV nie uległa uszkodzeniu.
Chorzów, ul. Siemianowicka
Chorzów, ul. Siemianowicka
Chorzów, ul. Siemianowicka
Chorzów, ul. Siemianowicka
Chorzów, ul. Siemianowicka
Chorzów, ul. Siemianowicka
Chorzów, ul. Siemianowicka
Chorzów, ul. Siemianowicka
Kolejne szkody wystąpiły w Siemianowicach Śląskich – Bytkowie, gdzie uszkodzone zostały dachy na budynkach mieszkalnych na ul. Polaczka i Waloszka.
Siemianowice Śląskie (dzielnica Bytków), ul. Polaczka
Siemianowice Śląskie (dzielnica Bytków), ul. Waloszka
Siemianowice Śląskie (dzielnica Bytków), ul. Waloszka
Siemianowice Śląskie (dzielnica Bytków), ul. Waloszka
Nieznaczne szkody w drzewostanie wystąpiły na ul. Michałkowickiej. Na ul. Zwycięstwa i Spacerowej leżały już pojedyncze drzewa i nieco więcej konarów. Ostatnie szkody (dwa powalone drzewa) jakie stwierdzono to rejon zakładów Johnsona w dzielnicy Bańgów, przy granicy z Czeladzią (okolice DK 94).
Siemianowice Śląskie (dzielnica Bańgów), ul. Krupanka
Podsumowując – nie ma wątpliwości, że za powstałe szkody odpowiada trąba powietrzna. Świadczą o tym nagrania samego zjawiska, charakter szkód oraz bardzo wąski (średnio ok. 80 m) pas zniszczeń. Długość pasa zniszczeń to 7,2 km. Rozpoczyna się on na Pl. Kopernika w Chorzowie a kończy w rejonie drogi krajowej nr 94 w Siemianowicach – Bańgowie. Wiatr największą prędkość osiągnął prawdopodobnie na Pl. Kopernika w Chorzowie, gdzie powalona została większość drzew.
Przebieg szlaku zniszczeń po przejściu trąby powietrznej
Pełna dokumentacja fotograficzna:
https://drive.google.com/drive/folders/0B1uVMnbLuhntSHFWZVkxRWJDT00
Na koniec jeszcze wielki ukłon w stronę naszych fanów, którzy przekazując nam liczne informacje o dokładnych miejscach wystąpienia szkód ułatwili nam pracę przy dokumentacji zjawiska, dzięki czemu jej opracowanie możliwe jest tak szybko.
